Mogelijkheden van buigen vaak onbekend

Toch nog onverwacht overleed Etienne Genefaas in juni van dit jaar. Hij was al langere tijd ziek. Zijn dochter Mieke had Tebunus Tube Bending uit Ursem bij Alkmaar toen al overgenomen en zij zet samen met het personeel het bedrijf voort. Met behulp van zelfgemaakte buiggereedschappen buigt Tebunus buizen en andere profielen van diverse metalen, in alle soorten en maten.

Dit artikel verscheen in het vakblad Metaal en Techniel, rubriek: ‘Blik op Branches’. DTBA.

Mieke Genefaas wist dat in het bedrijf van haar vader buizen werden gebogen. Daar hield het wel zo’n beetje mee op. Zelf had ze het volledig naar haar zin als fiscalist bij een belastingadvieskantoor. Haar zus zat in de reisbranche. Vader Etienne Genefaas werd echter ziek, zo’n 6,5 jaar geleden, waardoor hij een stap terug moest doen. Twee jaar nadat haar vader ziek werd, stapte Mieke daarom toch in het bedrijf en slechts een paar maanden later nam ze de algemene leiding over. “Ik had dat echt niet aan zien komen”, zegt Mieke achteraf.

Etienne bleef ondanks zijn afnemende krachten op de achtergrond bij het bedrijf betrokken, totdat hij een half jaar geleden toch nog onverwacht overleed. Voordat Mieke instapte, had een interim-directeur de kans gekregen het bedrijf te leiden. Maar helemaal lekker liep dat niet. De interim-directeur had volgens Mieke best goede resultaten behaald, maar “het personeel was niet blij met hem.” Toen ze het overnam, bleek al snel dat de mensen in de fabriek zich ondergewaardeerd voelden, omdat ze weinig tot geen contact met de leiding van het bedrijf hadden. “Er werd nauwelijks met hen gesproken en er werd ook niet goed naar ze geluisterd”, vertelt Mieke. Niet gehinderd door veel kennis over het buigen van buizen ging ze juist heel goed naar de 20 medewerkers luisteren. Maandelijks houdt ze bijvoorbeeld een bordbespreking in de fabriek over behaalde resultaten, nieuwe plannen of verdere automatisering, zodat iedereen precies weet hoe het gaat. Het gevolg is dat er weer een sterk wij-gevoel bij Tebunus Tube Bending heerst, zoals dat ook onder haar vader het geval was.

Schuldbewust
Etienne Genefaas was een mensenmens, iemand die makkelijk contact maakte, actief was in de sector en ook jarenlang in het dagelijks bestuur van Koninklijke Metaalunie zat. Toen hij tegen het eind vanwege zijn ziekte niet meer actief was in het bedrijf, kwam hij nog altijd wekelijks een rondje maken door de fabriek. Mieke: “Dan keek hij soms even schuldbewust naar boven, naar mijn kantoor, want hij wist dat hij de jongens van het werk hield, maar hij kon het niet laten.” Etienne was medeoprichter en voortrekker van de Dutch Tube Bending Association (DTBA), een kleine organisatie met elf leden die samen een industriële niche in de metaalbewerking vormen.

‘Dit is een heel bijzondere techniek die we dan ook geheimhouden’

“Op de tweede dag dat ik in het bedrijf kwam, was er hier een bijeenkomst van de DTBA”, zegt Mieke. “Ik weet nog dat ik mijn vader vroeg waarom hij in hemelsnaam met zijn concurrenten om de tafel wilde zitten.” Nu lacht ze erom, want ze is zelf ook actief binnen de DTBA en ziet duidelijk de meerwaarde van zo’n branchesamenwerking.

Buiggereedschap
Inmiddels weet Mieke alles of bijna alles van het vak en praat ze met het grootste gemak over buigmachines, zagen, boren, doornbuigen, laskanten, frezen of draaien. “We maken al ons buiggereedschap zelf”, zegt ze ter verklaring van al die verspaningstechnologie. Tegelijkertijd heeft ze profijt van haar achtergrond als fiscalist. “Rekenen is nog steeds zeg maar mijn ding”, lacht ze. Zo draait ze haar hand niet om voor kostprijsberekeningen en calculeert ze zorgvuldig haar investeringsmogelijkheden.

Ook heeft ze een scherp oog voor rendement, wat ertoe leidde dat ze snel na haar aantreden als algemeen directeur een moeilijke beslissing moest nemen, een beslissing die haar vader niet aan had gedurfd. “In 2016 waren de gevolgen van de kredietcrisis hier nog niet voorbij. We hadden te lang aangemodderd en ik heb toen twee man moeten ontslaan, mannen die al 25 tot 30 jaar bij ons werkten, niet in de productie, maar als overhead. Dat was echt heftig, voor mij, voor iedereen. Maar het kon niet anders.” Anno 2020 is Tebunus gezond, zelfs in die mate dat Mieke de voor de zekerheid aangevraagde NOW waarschijnlijk grotendeels moet terugbetalen. Wel had ze, zoals bijna iedereen in de metaal, investeringen die op stapel stonden uitgesteld. “Maar die nieuwe automatische zaag komt er binnenkort alsnog”, zegt ze.

U-Bocht
Tebunus maakt als toeleverancier gebogen buisonderdelen in alle soorten en maten voor onder meer de petrochemie, ketelbouw, tankbouw, bouw in het algemeen, straatmeubilair, designers, constructiebedrijven en de agrarische sector. Mede dankzij de DTBA (zie kader) wordt het steeds bekender in de metaal dat lang niet alle bochten gelast hoeven te worden, ondanks dat nog steeds veel klanten daar gebruik van maken, vaak uit onbekendheid met de mogelijkheden van buizen buigen. Het is volgens Mieke een misvatting dat de metaalkwaliteit afneemt door het buigen. “Eerder andersom”, zegt ze. “Met de juiste buiggereedschappen en de juiste medewerkers, kunnen we ervoor zorgen dat de binnendiameter zo goed mogelijk overal gelijk blijft en er geen onregelmatigheden ontstaan in en op de bocht. Bovendien, als er niet wordt gelast, kunnen röntgencontroles achterwege blijven.”

Veel misverstanden zijn er ook over de maximale radius bij buizen buigen.
“Wij kunnen heel goed een U-bocht buigen, bijvoorbeeld bij deze buisdiameter van 51 mm hebben wij een bocht gebogen in radius 50 waardoor buizen buigen zelfs voor het gebruik in krappe ruimtes een goede en hygiënische oplossing is”, zegt ze met een voorbeeld van zo’n bocht in haar handen.

Het bedrijf werkt met alle denkbare soorten metaal, waaronder ook aluminium mits de klant het zelf aanlevert, want “aluminium kent een natuurlijke veroudering, waardoor het materiaal hard wordt na verloop van tijd”, zegt Mieke. Een bijzondere toepassing vormen de zogenoemde hairpins, U-vormige, gelegeerde buizen voor in warmtewisselaars. Ook buigt Tebunus profielen en soms vraagt een klant om een bocht in massief rond. Dat kan. Net als het buigen van een buis in een buis, zoals noodzakelijk in bepaalde espressoapparaten, waarbij de afstand van de metalen buiswanden overal gelijk blijft. “Dit is een heel bijzondere techniek die we dan ook geheimhouden”, lacht Mieke.